Pandemi bulaşıcılığı olan bir hastalığın geniş bir alan içerisinde, bir kıta genelinde veya dünya genelinde yayılmasına denir. Her tür hastalık pandemi değildir.
Pandemi Yani Salgın Hastalık Hangi Kriterlere Göre Belirlenir
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bir bulaşıcı hastalığın pandemi olması için bazı kriterler mevcuttur. Bu kriterlerden bir tanesi öncelikle bahsi geçen salgın hastalığın yani pandeminin bölge nüfusunda daha önceden tespit edilmemiş olmasıdır. Dünya üzerinde veya bir kıta üzerinde daha önceden bahsi geçen pandemiye ait her hangi bir bulgunun olmaması gerekir. İkinci kriter ise hastalığa sebebiyet veren virüs veya bakterinin insanlardan insanlara bulaşıyor olması ve insanların yaşamlarını tehlikeye atmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bir bulaşıcı hastalığın pandemi ilan edilmeden önceki son koşulu ise bahsi geçen hastalığın insanlar arasında hızlıca ve devamlı bir seyir halinde yayılmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü’nün bir hastalığı pandemi ilan etmesine bu kriterler neden olur. Ayrıca bir hastalığın insanların hayatını tehlikeye atması o hastalığın pandemi olduğunu göstermez. Pandemi ilan edilmesi için öncelikle bulaşıcılık hızının yüksek olması aranır.
Dünya Üzerinde Halen Devam Eden Pandemiler
Dünya üzerinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanmış hali hazırda devam eden pandemiler bulunmaktadır. Bu pandemiler sırasıyla Hiv Virüsü yani Aids pandemisi ve güncel olarak insanların hayatlarını tehlikeye atan ve yüksek yayılma hızına sahip covid-19 virüsüdür.
Hiv Aids Pandemisi
Hiv yani Aids virüsü global çapta bir pandemik hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü hastalığı pandemi olarak nitelendirmektedir. Aids pandemisi de bulaşıcı bir hastalıktır. Hiv virüsü genel olarak kan ve kan ürünlerinden bulaşır. Cinsel ilişki sırasında oluşan sperm ve diğer sıvılardan da bulaşmaktadır. Ayrıca organ nakli ve kan nakli virüsün bulaşması için yeterli olabilmektedir. Hiv tanısı bir kişi veya kişiyle cinsel bir ilişki oluşacak ise cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılması gerekir. Ayrıc hiv pandemisinin bulaşmasına anne sütü de etki ettiği araştırmalar sonucunda kanıtlanmıştır. Hiv pandemisinin el sıkışma, kucaklama, okşama, öpüşme, tükürük, öksürük, duş ve deniz gibi ortamlarda bulaşması çok düşüktür.
Covid-19 Pandemisi
Covid-19 pandemisi güncel olarak dünyanın tamamında etkili olan bir pandemik hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü 11 Mart 2020 tarihinde covid-19 bulaşıcı virüsünü pandemi olarak ilan etmiştir. Covid-19 virüsü ilk olarak Çin’in Wuhan kentindeki bir hayvan pazarında görülmüştür. İlk gelen 7 vakanın bu virüsü taşıdığının tespiti geç olmasından ötürü yayılımı çok hızlanmıştır. Covid-19 virüsünün yayılma hızı çok yüksektir.
Covid-19 belirtileri
Covid-19 belirtileri grip belirtilerine yakın seyreder. Belirtiler arasında en sık görülen belirti öksürük, yüksek ateş ve nefes darlığıdır. Virüsün akciğerlere zarar vermesinden ötürü ileriki safhalarda nefes darlığı ve solunum yetmezliği görülür. Bu belirtiler haricinde bazı vakalarda tat alma ve koku alma hislerinde hissizlik gözlemlenmiştir. Öksürük, nefes almada zorluk ve yüksek ateş gibi belirtiler hissediliyor ise hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Virüsün akciğerlerde oluşturduğu kristaller nedeniyle solunum güçlüğü yaşanır. Solunum güçlü sorununa kısa sürede müdahale edilmesi gerekir. Müdahale edilmediği takdirde solunum yetmezliği sebebiyle diğer organların işlevleri yavaşlar. Daha sonraki evrelerde organ yetmezliğine kadar giden bir sonuç çıkabilir. Bu tarz belirtilere rastlandığında 184 Sağlık Bakanlığı bilgi hattından bilgi alınabilir.
Covid-19 korunma yolları
Covid-19 virüsünden korunma yolları arasında en yaygın olanı ellerin sık sık yıkanmasıdır. Covid-19 virüsü genel olarak burun ve ağız mukozasından bulaşır. Ayrıca gözlerden de bulaştığı tespit edilmiştir. Bu nedenle ellerin dezenfekte edilmesi gerekir. Ellerin sabunla en az 20 saniye boyunca ovularak yıkanması covid-19 virüsüne karşı koruyacaktır. Ayrıca bulaşma riski nedeniyle insanlar arasında sosyal mesafe konulmalıdır. Bu sosyal mesafe en az 1 metre olacak şekilde planlanmalıdır. Ayrıca riski binalara, bölgelere ve araç içerisinde maske takılmalıdır. Covid-19 ile ilgili yayınlar ve haber kanalları takip edilmeli siyasilerden bilgi alınmalıdır. Covid-19 teşhisi pozitif konulmuş bir birey isek sağlık kuruluşunun direktifleri dikkatle izlenmelidir. Evde izolasyon yapılıyor ise diğer kişiler ile temastan kaçınılmalı ve sürekli cerrahi maske kullanılmalıdır. Evde çok fazla kişi yaşıyor ise bu kişilerle olan mesafeye önem verilmeli ve ev içerisinde kullanılan havlu, tabak, bardak ve benzeri ürünler ortak kullanılmamalıdır.
